सूप,बीप आणि बरेच काही!

माझ्या ” द सूप लूप सागा: फूड अलर्ट ” या वॊर्डप्रेस वरील ब्लॉग चे हे मराठी रूपांतर होय.
“तुम्हाला सांगते ,माझ्यासाठी माझ्या कुटुंबाचे आरोग्य सगळ्यात आधी! फळे,सलाड सूप असे फक्त हेल्दी च पोटात जाईल असे मी कायम बघते.ते चिवडे तळलेलं अजिबात घरात नसते! “बँकेत उच्चपदस्थ आणि दोन गोड़ मुलींची आई असलेली माझी एक पेशंट खूप अभिमानाने केस घेत असताना मला तिच्या आहार आणि जीवनशैली विषयी सांगत होती.मला कौतुक वाटले.” तुमच्या व्यस्त दिनक्रमात देखील तुम्ही यासाठी वेळ काढता खरंच खूप चांगले आहे हे.”
“डॉकटर हो ना, खरेच आमच्या सारख्या बायकांवर ***** सारख्या ब्रँड चे उपकार च म्हणावे लागेल.अतिशय दर्जेदार आणि केमिकल विरहित रेडी टु मेक सूप मूळे काम इतके सोपे होते ना.मी तर महिनाभराची पाकीट आणून च ठेवते.काम फत्ते.” ती खूप उत्साहाने हे सगळे सांगत होती त्यामुळे माझ्या तोंडातील अहो नाही हे चुकीचे”….. तोंडातच राहिले.
माझ्या त्या पेशंट मैत्रिणीसाठी आणि तिच्या सारख्या बऱ्याच जणींसाठी हा ब्लॉग !
आज आपण राहत असलेल्या काळाला “फिटनेस एरा” हे नाव किती चपखल वाटेल ना.फिटनेस च्या नावाखाली जाहिरात केली जाणारी उत्पादने अगदी तुमच्या आपल्यासारखी शिकली सवरलेली माणसे आणि जागरूक ग्राहक देखील डोळे झाकून घेतात.हि उत्पादने मोठं मोठ्या आणि स्थापित कंपन्यांची असतात त्यामुळे त्या उत्पादनाचा खूप मोठा प्रभाव जनमानसावर लीलया होतो.त्याच त्याच गोष्टींचा भडीमार,आश्वासने आणि अक्षरशः त्या सगळ्या ट्रेंड चा आपण एक भाग होऊन जातो.
ते दाखवतात,ते आग्रह करतात आणि ते तुमच्या कडून ते पदार्थ खरेदी करवून घेतातच ,ग्राहक देखील फिटनेस ,आरोग्य आणि नुट्रीशन अशा भाबड्या शब्दांना भुलून स्वतःकरिता आणि कुटुंबाकरिता असे प्रोसेसज्ड फूड घेतो.

“ओह कम ऑन, आता यात काय प्रॉब्लेम आहे? उत्तम कंपन्यांची दर्जेदार उत्पादने तर आहेत.परत भाज्या आणि व्हिटॅमिन युक्त आहे.वरून हे केमिकल विरहित आहे असे सांगतात कि जाहिरातीत.उगाच का खपतात यांची एवढी उत्पादने? चांगलीच असतील म्हणून च ना?” मला अशा प्रश्नाची सवय आहे. त्यात वाईट काही नाही. असे प्रश्न पडणे साहजिक च आहे.

चला तर बघूया अशा सुपाचे खरे रूप!

असे सूप बनवतात तरी कसे ?
रेडी मेड सुप पाकिटांचा मूळ उद्देश वेळ न घालवता काही न करता लगेच तयार होणार पदार्थ असा होय.म्हणजे असे पदार्थ हे पाकिटात साठवून ठेवणे अपेक्षित असते .याचाच अर्थ हे पदार्थ टिकवणे देखील अपेक्षित असते.इथे चांगल्या मूळ उद्देशाला बाधा पोचते. पदार्थ टिकवण्या साठी केल्या जाणाऱ्या वेगवगेळ्या प्रक्रिया, त्यात वापरली जाणारी प्रिसर्व्हेटिव्हस,रंग आणि फ्लेवर तसेच इतर रासायनिक पदार्थ त्या मूळ पदार्थांची पोषणमूल्ये कमी करतात.वापरल्या जाणाऱ्या भाज्या ह्या ताज्या वापरूच शकत नाही त्यामुळे त्या खूप गरम वातावरणात अथवा खूप थंड हवेच्या स्रोतात वाळवल्या जातात.सूपला घट्टपणा,स्मूद टेक्सचर येण्याकरता इतर पदार्थ वापरले जातात.हे पाकीट आता तयार होऊन काही दिवस शेल्फ वर राहतात आणि मग तुमच्या आमच्या पोटात विसावतात. नुसते विसावले तर ठीक हो पण ते सूप न विसावता पोटाला आणि एकंदरीत आरोग्याला त्रासदायक ठरते

या सुपांमध्ये काय काय घटक द्रव्ये असतात?
१.वाळवलेल्या भाज्या :ताज्या भाज्या खाणे उत्तम असे आपण शाळेत शिकलो भाज्या ह्या अल्पायुषी असतात त्यामुळे ताज्या खाणे सर्वोत्तम.यात तर चांगल्या ताज्या भाज्या उलट वाळवून वापरल्या जातात.पुढे काही बोलण्याची गरज आहे का ? असे ममी व्हेजी कितीही यमी लागले तरी पोषणात कमी च बरका!
२.बटाट्याचा स्टार्च,कॉर्न चा स्टार्च,किती हि होल व्हीट होल व्हीट केले तरी ते फक्त काही प्रमाणातच वापरता पूर्णतः नव्हे.
३. माल्ट डेक्सट्रिन : \’नो शुगर एडेड\’ या वाक्याला भेद देऊन हे स्वस्तातील साखरेचे सुब्स्टिटूट म्हणून वापरले जाते.हा देखील D -Glucose चाच एक मोलेक्युल होय.सूपला एक मऊसुतपणा आणि घट्टपणा येण्याकरिता हे वापरतात.याचा ग्लायसेमिक इंडेक्स देखील जास्त असतो.
४.मोनोसोडियम ग्लुकमेट आणि बाय सोडियम ग्लुकॅमेत : या रासायनिक पदार्थांमुळे एक अतिशय आवडीची चव जिभेवर निर्माण होते आणि या चवीची सवय देखील लागू शकते आणि वारंवार हि चव हवीहवीशी वाटते.ह्या चवीला उमामी असे नाव आहे.उमामी चव नैसर्गिक रित्या मिळवणे अतिशय कसबीचे आणि खर्चिक आणि किचकट असते. तसेच खूप कमी नैसर्गिक पदार्थांमध्ये ती चव मिळते. हे पदार्थ बहुतांश मांसाचेच प्रकार असतात.कृत्रिम ग्लुटामेट हे मेंदूतील GABA ह्या रसायनाशी निगडित असतात. हे रसायन आणि त्याचे प्रमाण मेंदूतील खूप किचकट कारभारांशी निगडित असते.कृत्रिम ग्लुटामेट च्या अल्प सेवनाने देखील मेंदूतील रसायनाचे स्रवण्याचे प्रमाण कमी जास्त होते.ग्लुटामेट च्या नियमित सेवनाने मायग्रेन,फायब्रोमायाल्जिआ,वर्तन संबंधीचे विकार,ऍलर्जी,अस्थमा,हृदयाचे अनियमित ठोके संबंधित विकार,डिप्रेशन,रेस्टलेस लेग सिंड्रोम,सतत जुलाब होणे, इतर पचनाच्या तक्रारी उद्भवतात.मोनोसोडियम ग्लुटामेट हे एक एक्सिटोसीन (exitosin : द टेस्ट दॅट किल्स) म्हणजे अति उत्तेजना निर्माण करणारे द्रव्य आहे ज्यामुळे पेशींचे विभाजन लवकर होऊ शकते.
याखेरीज अवास्तव वजन वाढणे, स्त्रियांमधील वंध्यत्व आणि डायबेटीस हे विकार होतात हे संशोधनाने प्रमाणित होय.बरेचदा उत्पदक पाकिटावर MSG किंवा DSG असे न छापता हायड्रोलिज्ड यीस्ट ,हायड्रोलिज्ड वेजिटेबल्स,सोया प्रोटीन,न्याचरल एक्सट्रॅक्टस,यीस्ट एक्सट्रॅक्ट,प्रोटीन आयसोलेट असे लिहलेले असते. याचा अर्थ कृत्रिम ग्लुटामेट आहे असाच आहे
BPA :नावाचे एक रसायन बरेचदा रेडिमेड पदार्थाच्या धातूच्या टिन मध्ये आतून लावलेले असते.खरे तर याचा उपयोग कॅश रेसिट्स,प्लास्टिक यामध्ये भरपूर आढळतो.असे BPA चुकून त्या पदार्थात मिसळले जाऊन स्त्रियांमधील स्तनांचा कॅन्सर,हॉर्मोन ची अनियमितता,आणि किशोरवयीन मुलींमध्ये वर्तनसंबंधी समस्या आढळून येतात

कृत्रिम चवी,रंग ,वास,आणि टिकवण्यासाठी वापरलेली रसायने आरोग्यासाठी घटक असतात हे तर सर्वश्रुत आहेच.त्याबद्दल विवेचन करायची गरज नसावी.

असे असेल तर आमच्यासारख्या अतिशय व्यस्त लोकांना उत्तम पर्याय काय ?
कुणी सांगितले कि पोषण मिळवण्याचा पर्याय हे सुपाचे प्रकार असतात असे?जर वेळ काढून असे ताजे सूप बनवता येत नसेल तर त्यातून इतर उत्तम पर्याय आणि काही उपाय बघू.
शक्यतो असे रेडिमेड आणि प्रक्रिया केलेले पदार्थ किराण्याच्या यादीत आणि घरात किचन मध्ये नसावेत.आपल्या घरात वर्षानुवर्षे केले जाणारे खाल्ले जाणारे पदार्थ हाच उत्तम पर्याय ठरतो.
परंतु मला सूप च हवे असा हट्ट असेल तर खालील बाबी तुम्हाला मदत करतील.
असे रसायनयुक्त सूप पिण्याऐवजी भाज्या उकडवून नीट बंद डब्यात सकाळीच भरून ठेवा.संध्याकाळी प्यायच्या वेळी अर्ध्या मिनिटात मिक्सर मधून ब्लेंड करा आणि सुंठ,मिरे लवंग,सैंधव पावडर टाकून फक्त २ मिनिटे उकळावं.बाऊलमध्ये मऊ मऊ गरम सूप वाढून त्यावर लिंबाचे ३ ४ थेम्ब पिळावे आणि मस्त गायीच्या तुपाचा एक चमचा sesaoning म्हणून घालावा. ४ मिनिटात चविष्ट सूप पोटात असेल.
नाचणीचे पीठ भाजून डब्यात भरून ठेवावे.२ महिने उत्तम टिकते.जेंव्हा सूप प्यायची इच्छा होईल तेंव्हा त्या पिठात पाणी मिसळून पातळ करून एक उकळी आणावी ठेचलेला लसूण,ओवा ,मीठ,आणि वाढताना ताक मिसळावे. वरून मस्त थोडी खोबऱ्याची चटणी भुरभुरा.आणि गरम गरम स्मूथ पातळ आंबील सारखे सूप तयार.असेच ज्वारी बाजरी,राजगिरा पिठाचे हि करता येईल.
वेगवगेळ्या डाळी नीट शिजवून एकजीव करून डब्यात फ्रिज मध्ये ठेवा.सूप हवे असेल तेंव्हा ह्याच डाळींचे पातळ कढण करा तुपाची फोडणी द्या.उत्तम प्रथिने पोटात जातील.
ह्या खेरीज आमसूल सार ,टोमॅटो सर,लाल भोपळ्याचे सार,सिंधी कढी असे एकापेक्षा एक पदार्थ नीट नियोजन केल्यास कमी वेळेत होऊ शकतात.
प्रोसेसज्ड फूड च्या विळख्यात कृपया तुम्ही आणि तुमच्या कुटुंबाला देखील अडकू देऊ नका.
वरील सर्व वर्णन रेडिमेड सूप खेरीज वेगवेगळे सॉस,टिकवले खारवलेले पॅकेट मधले मास,मासे ,फिश सॉस, या सगळ्यांना देखील लागू होय.जे विकत घेता त्यातील घटक द्रव्य नीट वाचा पडताळा आणि मगच ते पदार्थ पोटात ढकला.